RZĄD OBNIŻA WYNAGRODZENIA NAUCZYCIELI O 13%

Nauczyciele finansują budowę metra!

#nauczyciele #wynagrodzenia

W ciągu ostatnich 10 lat wynagrodzenie nauczycieli spadło o 18 % w odniesieniu do siły nabywczej przeciętnego wynagrodzenia w gosp. narodowej. Na 2025 r. rząd zaplanował podnieść ten wskaźnik z minus 18% do minus 13 %. Nauczyciele mają dalej pozostać minusie. Operacja nazywana jest „podwyżką”.

Projekt rozporządzenia w sprawie wynagradzania nauczycieli opublikowany właśnie przez Rządowe Centrum Legislacyjne powiela rozwiązanie zawarte w ustawie budżetowej na 2025 r. zaproponowanej przez rząd i podpisanej przez prezydenta Andrzeja Dudę. Prezydent wprawdzie skierował do kontroli przez Trybunał Konstytucyjny część przepisów zawartych w ustawie budżetowej – lecz były to przepisy dotyczące budżetów Trybunału Konstytucyjnego i Krajowej Rady Sądownictwa. Kwestia zgodności z konstytucją budżetu na wynagrodzenia nauczycieli nie wzbudziła wątpliwości Prezydenta ani rządu.

Zaraz, zaraz, przecież media trąbią o podwyżce? Już wyjaśniamy:

W okresie ostatnich 10 lat kwota bazowa dla nauczycieli ustalona w ustawie budżetowej, przekładająca się na wysokość wynagrodzeń nauczycieli, wzrosła nominalnie od 2.717,59 zł (za 2015 r.) do 5.434,82 zł (za 2025 r.), a więc o 100 %, w tym w ciągu ostatniego roku o 5%. W tym samym okresie przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej wzrosło do kwoty 8161,62 zł, tj. o ponad 113 % (w tym w ciągu ostatniego roku o 13,4 % [¹]. Z kolei wynagrodzenie minimalne w tym samym okresie wzrosło z kwoty 1750 zł (1.01.2015) do kwoty 4.666 zł (1.01.2025), tj. o 167 %(w tym w ciągu ostatniego roku o 10,0 %, od kwoty 4242 zł obowiązującej w dn. 1.01.2024 r.).

Oznacza to ni mniej, ni więcej jak to, że Rada Ministrów – odpowiedzialna za uchwalenie projektu uchwały budżetowej i przedłożenie jej Sejmowi – opowiedziała się za tym, by nauczyciele nie uczestniczyli we wzroście zamożności społeczeństwa, wynikającym z rosnących wynagrodzeń. Przeciwnie – nauczyciele od lat są grupą otrzymującą jedynie częściowe waloryzacje, nazywane z ekranów telewizyjnych „podwyżkami”. Nauczyciele pamiętają, gdy „podwyżka wynagrodzeń zasadniczych” ogłoszona przez ówczesnego premiera D. Tuska została w przypadku nauczycieli dyplomowanych w całości skonsumowana przez obniżenie dodatków motywacyjnych przez organy prowadzące, w tym gminę m. st. Warszawa za czasów prezydentury H. Gronkiewicz-Waltz wywodzącej się z tej samej partii co premier. W rezultacie „podwyżkę” na pewno odczuły samorządy terytorialne, zaś całość operacji miała dla części nauczycieli saldo ujemne i okazała się nominalną obniżką, a jeśli wziąć pod uwagę inflację – to nie miała nawet charakteru waloryzacji. Inaczej mówiąc, budowę metra sfinansowali nauczyciele.

Teraz okazuje się, że choć wynagrodzenia rodziców dzieci uczęszczających do szkół są nominalnie wyższe o 10% niż w roku ubiegłym – co oznacza realną podwyżkę o ok. 5%, to wynagrodzenia nauczycieli są nominalnie wyższe tylko o 5%, czyli ledwo nadążają za inflacją. Jeśli zaś spojrzymy na ostatnie 10 lat, to dzięki uchwalonej na wniosek Rady Ministrów ustawie budżetowej siła nabywcza wynagrodzeń nauczycieli będzie o 13% niższa, niż miałoby to wynikać z wzrostu płac w gospodarce.

NZZ Oświata Polska ma zasadnicze wątpliwości co do tego, czy sama ustawa budżetowa – a co za tym idzie, również projekt rozporządzenia – odpowiadają podstawowym zasadom konstytucyjnym i ustrojowym wskazanym w art. 2 oraz art. 32 Konstytucji RP, tj. zasadzie demokratycznego państwa prawnego oraz zasadzie równości wobec prawa i zakazu dyskryminacji, zwłaszcza w świetle finansowania misji religijnej kościołów i związków wyznaniowych prowadzonych w szkołach z budżetu pochodzącego od ponad 1/4 obywateli niezainteresowanych tego typu rozwiązaniem przy jednoczesnym znacznym niedofinansowaniu zajęć dla dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych.

Najniższe wynagrodzenie zasadnicze nauczyciela ustalone na podstawie ustawy budżetowej w projekcie rozporządzenia wynosi 5027 zł, jest więc tylko o 7,7 % wyższe od ustawowego wynagrodzenia minimalnego. Z kolei proponowane najwyższe wynagrodzenie zasadnicze nauczyciela wynosi 6.211 zł, jest zatem o jedną czwartą niższe od przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej.

W tej sytuacji, wykonując uprawnienie z art. 23 ustawy o związkach zawodowych NZZ Oświata Polska kieruje do Rady Ministrów wniosek o usunięcie niezgodności ustawy budżetowej z art. 2 i art. 32 Konstytucji RP. Mając na względzie zakaz dyskryminacji wskazany w tym ostatnim przepisie domagamy się ustawowego ustalenia wynagrodzeń nauczycieli w oparciu o wskaźniki oparte o wzrost wynagrodzenia minimalnego lub – co najmniej o wzrost wynagrodzenia przeciętnego w gospodarce narodowej. Uważamy, że wynagrodzenie zasadnicze nauczyciela dyplomowanego ze stopniem magistra i przygotowaniem pedagogicznym powinno być zbliżone do przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej (ok. 8162 zł). W ostatnich kilkunastu latach to ta grupa nauczycieli otrzymywała relatywnie najniższe podwyżki; najbardziej nagradzani byli nauczyciele początkujący, o najniższych kwalifikacjach. Zasada sprawiedliwości społecznej wyrażona w art. 2 Konstytucji RP wymaga tego, by awans zawodowy, sprowadzający się nie tylko do egzaminów i wysługi lat, lecz również do wyraźnego angażowania się w bieżącą pracę i ciągłe podwyższanie kwalifikacji – znalazł odzwierciedlenie w istotnej zmianie wynagrodzenia na kolejnych szczeblach rozwoju zawodowego.

Naszym zdaniem nie istnieje żadna istotna cecha, która usprawiedliwiałaby zasadniczo mniej korzystne traktowanie nauczycieli od osób o najniższych kwalifikacjach zawodowych lub od ogółu populacji przy jednoczesnym wzroście wymagań stawianych nauczycielom m.in. dotyczących ciągłego kształcenia i doskonalenia zawodowego, obciążania ich nieodpłatnymi godzinami dyżurów oraz wzroście potrzeb związanych z coraz większym odsetkiem uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych.

Wyprzedzając ewentualną argumentację opartą o stan finansów publicznych wyrażamy opinię, że z Konstytucji RP i umów międzynarodowych (w tym konkordatu) nie wynika obowiązek finansowania wynagrodzeń nauczycieli religii ze środków publicznych.

Wg spisu powszechnego GUS z 2021 r. 71,3 % populacji zadeklarowało przynależność do wyznania rzymskokatolickiego, a 72,6 % populacji – przynależność do jakiegokolwiek wyznania religijnego. Pozostałe osoby albo odmówiły odpowiedzi na pytanie dot. przynależności wyznaniowej, albo też zadeklarowały się jako nieprzynależące do żadnego wyznania. Jest to znacząca różnica w porównaniu do spisu z 2011 r. Według Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego [²] wskaźnik dominicantes (odsetek uczestniczących na niedzielnych mszach św. w stosunku do ogółu zobowiązanych) wyniósł 29 % w roku 2023, a udział małżeństw sakramentalnych katolickich w związkach małżeńskich ogółem zawartych w roku 2023 wyniósł 52,9 %, zatem niewiele więcej niż połowę.

Niedostatek środków na zapewnienie ogółowi nauczycieli poziomu wynagrodzeń dostosowanych do zmian wynagrodzeń w społeczeństwie przy jednoczesnym finansowaniu misji religijnej kościołów i związków wyznaniowych ze środków pochodzących m. in. z obciążeń podatkowych ponad jednej czwartej obywateli niezainteresowanych tym rozwiązaniem przy obiektywnie niskim wskaźniku uczestniczenia populacji w praktykach religijnych – budzi wątpliwości co do zasadności dalszego finansowania działalności misyjnej kościołów ze środków publicznych w świetle zasady równości i neutralności światopoglądowej państwa.

Jakie jest Twoje zdanie? Czy jesteś za tym, by nauczyciele uczestniczyli we wzroście zamożności społeczeństwa? W jaki sposób zapełnić wakaty nauczycieli dzieci ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi oraz nauczycieli wspomagających? A może to właśnie Twoje dziecko wymaga szczególnej uwagi?

Czy ustawa budżetowa zamrażająca wynagrodzenia nauczycieli na poziomie 13% poniżej wzrostu wynagrodzeń w gospodarce w okresie ostatnich 10 lat jest Twoim zdaniem zgodna z konstytucyjną zasadą sprawiedliwości społecznej i zakazem dyskryminacji?

Jeśli odczuwasz potrzebę wzmocnienia praworządności i przestrzegania Konstytucji RP, możesz w tej sprawie złożyć wniosek do Rady Ministrów, Premiera lub Prezydenta powołując się na art. 241 kpa.

Przydatne adresy:

Kancelaria Prezesa Rady Ministrów:
kontakt@kprm.gov.pl PL-91425-98565-UBWCH-28 /eKPRM/SkrytkaESP

Kancelaria Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej:
listy@prezydent.pl

Zachęcamy do wstąpienia do naszych szeregów! Im nas jest więcej, tym skuteczniej możemy działać w Waszym imieniu. Napisz do nas https://zwiazekoswiata.pl/kontakt/ lub skontaktuj się telefonicznie.

Przypisy:

1 Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 13 listopada 2024 r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w trzecim kwartale 2024 r.; Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 10 listopada 2023 r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w trzecim kwartale 2023 r.; Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 12 listopada 2014 r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w trzecim kwartale 2014 r.

2 2023. Kościół w liczbach. Annuarium Statisticum Ecclesiae in Polonia. Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego, https://iskk.pl/wp-content/uploads/2024/12/Annuarium_Statisticum_2023.pdf